माघी पर्व थारु समुदायको प्रमुख सांस्कृतिक पर्व हो, जुन उत्तरायण (सूर्यको उत्तरतर्फको गति) को सुरुवातसँग मेल खान्छ। माघ महिनाको पहिलो दिन मनाइने यो पर्वलाई थारुहरूको नयाँ वर्षको रूपमा पनि लिइन्छ। यस दिन थारुहरू पारिवारिक, सामाजिक, र सांस्कृतिक गतिविधिहरूमा संलग्न हुँदै समाजमा आपसी एकता, सद्भाव, र सहयोगको भावना प्रकट गर्छन्। माघी पर्व थारू समुदायको प्रमुख पर्व हो, जसलाई नयाँ वर्षको रूपमा पनि मनाइन्छ। यो पर्व विशेषतः माघ महिनाको पहिलो दिन (माघे संक्रान्ति) देखि सुरु हुन्छ। माघीलाई मेलमिलाप, नयाँ सुरुवात, र सामुदायिक एकताको चाडका रूपमा मनाइन्छ। यस पर्वमा थारू समुदायका विशिष्ट परम्परा, खानाका परिकार, र सांस्कृतिक गीतहरूको प्रमुख भूमिका हुन्छ। माघी अघि नै घरलाई सफा गर्ने, लिपपोत गर्ने, र परम्परागत रूपमा सजाउने चलन छ। माघीका लागि विशेष परिकार तयार गरिन्छ जस्तै:  ढिक्री, माछा, मासु,  अचार र चटनी, मौसमी तरकारी र फलफूल, लोरी: आदि। पौष महिनाको अन्तिम दिन साँझ पख सम्म विभिन्न प्रकारका सामग्री तयार गरिन्छ । जस्तै: अन्डीको चामल,दाल, पिठो, नुन, तरुल, सकलगन्जी,तिल आदि । कुखुराको डांकमै नदीमा नुहाउनु गइन्छ ।
परिवार र छिमेकीसँग मिलेर भोज आयोजना गरिन्छ। परम्परागत रूपमा पकाइएका परिकार साटासाट गर्ने चलन छ। माघीका अवसरमा नृत्य, गीत, र सामूहिक खेलहरू आयोजना गरिन्छ। युवायुवतीले परम्परागत भेषभूषा लगाएर नाचगान गर्छन्। सामाजिक संस्थाहरू (जस्तै, भलमन्सा र पाढ्ना) द्वारा सामुदायिक निर्णय लिइन्छ। माघी गीतले पर्वको उल्लास र थारू संस्कृतिलाई झल्काउँछ। एउटा लोकप्रिय थारू गीतको अंश यस्तो छ:
सोरठी न माघी आइल बा,
खुसी-खुसी मना लिहन सजनवा।
पहिरन रंगी-रंगी चहल-पहल बा,
माटी महक रहल कसम रहल बा।
बुझाइ दे बबुआ, भोज करी मनाइ दे,
नाच-गान करके, सबके हँसाइ दे।बड़-बुजुर्गके आशीष ल,
घर-आंगनके साफ-सुथर करा।
माहुर बनाके ठेकुवा खा,
संग-संग सबके निहुरा करा।माघी मेला के रंग-रंग बइठल बा,
परंपरा सजीव बा, कोस-कोस चाल बा।
जुटल बा सबे परिवार,
माघी के शुभकामना, कहे बारम्बार।
उत्तरायणको महत्त्व
उत्तरायण खगोलीय घटनासँग सम्बन्धित छ, जब सूर्य दक्षिणायनबाट उत्तरी गोलार्धतर्फ गमन गर्छ। यो समयलाई हिन्दू धर्ममा अत्यन्त शुभ मानिन्छ। थारुहरूले उत्तरायणलाई नयाँ शुरुवातको प्रतीक मान्दै सामाजिक संरचनामा सुधार र परम्परागत संस्कृतिको पुनर्जीवनको अवसरका रूपमा प्रयोग गर्छन्। यो समय खेतीबालीको तयारी, नयाँ जिम्मेवारी तोक्ने, र सामूहिक समस्याहरू समाधान गर्ने समय हो।
थारु समुदायमा माघी पर्वले सांस्कृतिक पहिचान झल्काउँछ। यस दिन विशेष परिकार, जस्तै ढिक्री, घोंघी, चिचर, मासु, र स्थानीय पेय पदार्थ बनाइन्छ। परम्परागत नृत्य र गीतहरूको प्रस्तुति यस पर्वको मुख्य आकर्षण हो। "झुमरा" नृत्य र "माघी गीत" हरूले उत्सवको माहोललाई जीवन्त बनाउँछन्। परिवारका सबै सदस्यहरू मिलेर चाड मनाउँदा सामाजिक एकता बलियो हुन्छ। 
माघी पर्व थारु समुदायको सामाजिक संरचनालाई सुदृढ बनाउन महत्त्वपूर्ण छ। यो पर्वको अवसरमा भलमन्सा (समुदाय प्रमुख) को चयन हुन्छ, जसले समाजका समस्या समाधान गर्ने र नयाँ नीतिहरू बनाउने जिम्मेवारी लिन्छ। परिवारका सदस्यहरूले भविष्यका योजना बनाउने, आर्थिक व्यवस्थापन गर्ने, र पुराना मनमुटाव हटाउने यो समय विशेष मानिन्छ। उत्तरायणको सुरुवातले नयाँ सम्भावना र सकारात्मक उर्जाको प्रतीक भएकाले यो समय थारुहरूको जीवनमा महत्वपूर्ण छ।
थारु समुदाय प्राय: कृषि कार्यमा आधारित भएकाले माघी पर्वले नयाँ कृषि चक्रको सुरुवातको संकेत दिन्छ। उत्तरायणपछि तातो मौसम सुरु हुने हुँदा माघीले आगामी बाली लगाउन वातावरणीय संकेत दिन्छ। 
माघी पर्वले थारुहरूको धार्मिक आस्था र ऐतिहासिक परम्परालाई पनि प्रतिबिम्बित गर्छ। सूर्यदेवको पूजा, नयाँ वर्षको स्वागत, र परम्परागत संस्कारहरूको पालन यस पर्वको मुख्य भाग हो। यो समयलाई शुभ मान्दै समुदायका सदस्यहरूले दान दिने र समाज सेवामा संलग्न हुने परम्परा छ।
समयसँगै माघी पर्वको परम्परागत स्वरूपमा केही परिवर्तन देखिएको छ। ग्रामीण क्षेत्रमा पुराना परम्पराहरू जीवित छन्, तर शहरी क्षेत्रमा आधुनिक शैलीका सांस्कृतिक कार्यक्रमहरू र मेलाहरूले माघीलाई फरक रूपमा मनाउन थालेका छन्। यसले परम्परा र आधुनिकताबीचको सन्तुलन कायम राख्न सहयोग पुर्‍याएको छ।
निष्कर्ष
माघी पर्व थारु समुदायको मौलिक चाड हो, जसले नयाँ वर्षको स्वागत, सामुदायिक एकता, र सांस्कृतिक पहिचान उजागर गर्छ। घर सफा गर्ने, परम्परागत परिकार बनाउने, र नाचगानमा सहभागी हुने परम्पराहरूले यसलाई थप आकर्षक बनाउँछन्। भलमन्सा चयनजस्ता क्रियाकलापले यस पर्वलाई सामाजिक रूपमा महत्त्वपूर्ण बनाएको छ।
उत्तरायणलाई शुभ समय मानिँदै, कृषि चक्रको सुरुवात र सामुदायिक एकताको प्रतीक मानिन्छ। परम्परा र आधुनिकताको सन्तुलनसँगै, माघी पर्वले थारुहरूको सांस्कृतिक पहिचान जोगाउँदै आपसी मेलमिलाप र आनन्दको प्रतीक बनेको छ।